Rozwód jest wyjątkiem od zasady wyrażonej w art. 18 Konstytucji RP, który wyraża zasadę trwałości związku małżeńskiego. Rozwód jest dopuszczalny o ile wskutek rozwodu nie ucierpi dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo orzeczenie nie będzie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nie uzyska rozwodu małżonek wyłącznie winnyrozkładu pożycia, chyba że drugi wyrazi zgodę na rozwód albo odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Rozwodu może żądać każdy z małżonków osobno, jak i obydwoje wspólnie. Żądanie to będzie uzasadnione tylko wówczas, gdy nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Niestety, ustawodawca nie zdefiniował tych pojęć. Dla ich prawidłowego rozumienia wymaga się więc zwrócenia do dorobku orzecznictwa i doktryny. Pożycie małżeńskie jest rozumiane jako wspólnota uczuć miłości, szacunku i zaufania połączona harmonijnym współżyciem fizycznym i pełną wspólnotą gospodarczą. Nie mamy do czynienia z trwałym i zupełnym rozkładem pożycia, jeżeli ulega ono ograniczeniu ze względu np. na chorobę, wyjazd, a nawet pozbawienie wolności małżonka. Sytuacje, które uprawniają do oceny, iż spotykamy się z przesłankami rozwodowymi to m.in. lekceważący stosunek, rażące zaniedbania w wykonywaniu obowiązków, wrogość, przejawy agresji lub inne naganne zachowanie w osobistych kontaktach z osobą bliską współmałżonkowi.

Postępowanie rozwodowe toczy się przed Sądem Okręgowym. Jest ono inicjowane przez wniesienie pozwu. Oprócz tego, że powinien on spełniać wymagania właściwe pismu procesowemu oraz klasycznemu pozwowi, warto zwrócić uwagę na specyficzne wnioski, które powód może w nim zamieścić. Mowa tu np. o żądaniu orzeczenia rozwodu z orzekaniem lub bez orzekania o winie, orzeczenia o władzy rodzicielskiej, o alimentach, o podziale majątku, o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania lub orzeczenia o eksmisji.

Szczególną uwagę zwraca żądanie orzeczenia o tym, kto ponosi winę za rozkład pożycia. Sąd może orzec o wyłącznej winie jednego małżonka, winie wspólnej lub braku winy po którejkolwiek ze stron. Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej drugiego małżonka, wówczas sąd na jego żądanie może nakazać małżonkowi winnemu płacenie alimentów. Obowiązek płacenia alimentów byłem małżonkowi wygasa z chwilą zawarcia przez niego nowego małżeństwa oraz po upływie pięciu lat od orzeczenia rozwodu, jeżeli zobowiązanym jest małżonek, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia. Orzeczenie o winie nie ma jednak wpływu na obowiązek płacenia alimentów na rzecz dzieci.

Z chwilą rozwiązania małżeństwa między małżonkami ustaje wspólność majątkowa. Małżonek, który na skutek zawarcia małżeństwa zmienił nazwisko, może w ciągu trzech miesięcy od rozwiązania małżeństwa powrócić do poprzedniego nazwiska, składając odpowiednie oświadczenie przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego.